Plakalı Eşanjör Sökme (Demontaj) İşlemi Adımları

Endüstriyel proseslerin kalbinde yer alan plakalı eşanjör, ısı transfer verimliliği açısından kritik bir bileşendir. Ancak zamanla performans düşüşleri, kirlenme veya arızalar nedeniyle bu sofistike ekipmanların sökülmesi ve bakımı gerekebilir. Plakalı eşanjörlerin demontajı, doğru adımlar izlenmediğinde hem ekipmana zarar verebilecek hem de güvenlik riskleri oluşturabilecek hassas bir süreçtir. Bu kapsamlı rehberde, plakalı eşanjör sökme işlemini adım adım ele alacak, güvenlik önlemlerinden gerekli ekipmanlara, söküm sırasında karşılaşılabilecek sorunlardan söküm sonrası kontrollere kadar her detayı inceleyeceğiz.

Demontaj Öncesi Güvenlik ve Hazırlık Neden Bu Kadar Önemli?

Herhangi bir bakım veya söküm işlemine başlamadan önce güvenlik, en öncelikli konudur. Plakalı eşanjör demontajı da istisna değildir. Güvenlik protokollerine uyulmaması, ciddi yaralanmalara ve ekipman hasarlarına yol açabilir.

• Sistemin İzolasyonu:

  • Eşanjörün bağlı olduğu sistemi tamamen durdurun.

  • Giriş ve çıkış vanalarını kapatarak eşanjörü sistemden izole edin.

  • Kilitleme/Etiketleme (LOTO – Lockout/Tagout) prosedürlerini uygulayarak vanaların yanlışlıkla açılmasını engelleyin.

• Basınç ve Sıcaklık Kontrolü:

  • Eşanjör içindeki basıncı tamamen boşaltın. Basınç altında söküm denemesi patlamalara neden olabilir.

  • Eşanjörün ortam sıcaklığına kadar soğumasını bekleyin. Sıcak yüzeyler yanıklara yol açabilir.

  • Gerekirse, eşanjör içindeki akışkanları güvenli bir şekilde drene edin. Özellikle tehlikeli veya kimyasal akışkanlar söz konusuysa, uygun toplama ve bertaraf yöntemleri kullanılmalıdır.

• Kişisel Koruyucu Donanım (KKD):

  • İş güvenliği gözlüğü veya yüz siperi

  • Kimyasallara dayanıklı eldivenler

  • İş ayakkabısı (çelik burunlu)

  • Gerektiğinde koruyucu tulum veya önlük

• Çalışma Alanının Hazırlanması:

  • Çalışma alanını temiz ve düzenli tutun.

  • Yeterli aydınlatma sağlayın.

  • Sökülecek parçalar için uygun bir alan hazırlayın.

  • Acil durum ekipmanlarının (yangın söndürücü, ilk yardım çantası) erişilebilir olduğundan emin olun.

Bu hazırlık adımları, söküm işleminin hem güvenli hem de verimli bir şekilde tamamlanmasını sağlar.

Plakalı Eşanjörlerde Sökme Neden Yapılır?

Bir plakalı eşanjör ün sökülmesini gerektiren birden fazla durum olabilir. Bu nedenleri anlamak, bakım stratejilerini optimize etmeye yardımcı olur:

• Periyodik Bakım ve Temizlik: Zamanla plakalar arasında kireç, tortu, biyofilm veya diğer kirleticiler birikebilir. Bu durum, ısı transfer verimliliğini düşürür ve basınç kaybını artırır. Düzenli söküm ve temizlik, eşanjörün optimum performansta çalışmasını sağlar.

• Conta Değişimi: Contalar, plakalar arasındaki sızdırmazlığı sağlar. Ancak zamanla eskir, sertleşir, çatlar veya kimyasal etkilere maruz kalarak özelliklerini yitirirler. Sızıntıları önlemek ve performansı korumak için contaların periyodik olarak değiştirilmesi gerekir.

• Plaka Hasarı Tespiti ve Onarımı/Değişimi: Korozyon, erozyon veya mekanik stres nedeniyle plakalarda delinmeler, çatlaklar veya deformasyonlar oluşabilir. Bu tür hasarlar, akışkanların birbirine karışmasına veya dışarıya sızıntılara yol açar. Söküm, hasarlı plakaların tespit edilip onarılmasına veya değiştirilmesine olanak tanır.

• Kapasite Değişikliği: Proses ihtiyaçları değiştiğinde, eşanjörün kapasitesinin artırılması veya azaltılması gerekebilir. Bu, plaka sayısının değiştirilmesiyle yapılır ve eşanjörün sökülmesini gerektirir.

• Arıza Tespiti ve Giderme: Beklenmedik performans düşüşleri, basınç kayıpları veya sızıntılar gibi durumlarda, sorunun kaynağını bulmak için eşanjörün sökülerek detaylı incelenmesi gerekebilir.

Plakalı eşanjör hakkında kapsamlı bilgi almak isterseniz bu makaleye göz atabilirsiniz.

Sökme İşlemi İçin Gerekli Ekipmanlar Nelerdir?

Doğru ekipmanlara sahip olmak, söküm işlemini kolaylaştırır, hızlandırır ve ekipmana zarar verme riskini azaltır. Temel olarak ihtiyaç duyulacak ekipmanlar şunlardır:

• Anahtar Takımı: Saplama (tie bolt) somunlarını sökmek için uygun boyutta lokma veya açık ağızlı anahtarlar. Büyük eşanjörler için tork anahtarı (özellikle montajda çok önemlidir).

• Kumpas veya Şerit Metre: Plaka paketinin sıkıştırma mesafesini (A-ölçüsü) ölçmek için. Bu, söküm öncesi ve montaj sonrası kontrol için kritik bir değerdir.

• Kaldırma Ekipmanları (Büyük Eşanjörler İçin): Ağır eşanjör parçalarını (özellikle hareketli şasi plakası) kaldırmak ve hareket ettirmek için vinç, caraskal veya forklift.

• Yumuşak Uçlu Çekiç (Plastik veya Kauçuk): Sıkışmış parçaları nazikçe ayırmak için. Metal çekiçler plakalara veya şasiye zarar verebilir.

• Penetran Yağlayıcı (WD-40 vb.): Paslanmış veya sıkışmış somunları gevşetmek için.

• İşaretleme Kalemi veya Etiketler: Plakaların sırasını ve yönünü işaretlemek için. Bu, doğru montaj için hayati önem taşır.

• Plaka Ayırma Aparatları (Opsiyonel): Özellikle yapışmış plakaları ayırmak için tasarlanmış özel aletler. Yoksa, dikkatli bir şekilde ince, kör uçlu bir levye kullanılabilir.

• Temizlik Malzemeleri: Fırçalar, basınçlı su (uygunsa), kimyasal temizleyiciler (malzemeyle uyumlu).

• Parça Saklama Kapları: Sökülen küçük parçaların (somunlar, pullar vb.) kaybolmaması için.

Adım Adım Plakalı Eşanjör Sökme Süreci

Hazırlıklar tamamlandıktan ve gerekli ekipmanlar temin edildikten sonra plakalı eşanjör sökme işlemine geçilebilir:

1. A-Ölçüsünün Kaydedilmesi:

   • Eşanjörün plaka paketinin mevcut sıkıştırma mesafesini (genellikle “A-ölçüsü” olarak bilinir ve eşanjör etiketinde belirtilir) kumpas veya şerit metre ile birkaç farklı noktadan ölçün ve kaydedin. Bu değer, yeniden montaj sırasında referans olacaktır.

2. Saplama Somunlarının Gevşetilmesi:

   • Saplama (tie bolt) somunlarını gevşetmeye başlayın.

   • ÖNEMLİ: Somunları eşit ve kademeli olarak gevşetin. Genellikle çapraz bir desen izlenir (örneğin, önce üst sol, sonra alt sağ, sonra üst sağ, sonra alt sol). Her turda somunları sadece birkaç devir gevşetin.

   • Bu, şasi plakalarının (sabit ve hareketli başlık) eğilmesini veya bükülmesini önler. Tek bir saplamayı tamamen gevşetmek, diğerlerine aşırı yük bindirebilir.

3. Hareketli Şasi Plakasının Geri Çekilmesi:

   • Tüm somunlar yeterince gevşetildikten sonra, hareketli şasi plakasını (movable frame plate) taşıyıcı ray (carrying bar) üzerinde yavaşça geriye doğru kaydırın.

   • Büyük eşanjörlerde bu işlem için mekanik yardım gerekebilir. Plakanın sıkışmamasına veya takılmamasına dikkat edin.

4. Plakaların Çıkarılması:

   • Hareketli şasi plakası yeterince geri çekildiğinde, plakalara erişim sağlanır.

   • Plakaları teker teker dikkatlice çıkarın.

   • KRİTİK: Çıkarılan her plakanın sırasını ve yönünü not alın veya işaretleyin. Genellikle plakalar bir “yukarı” ve bir “aşağı” akış yönü oluşturacak şekilde ters çevrilerek dizilir (chevron desenleri). Bazı üreticiler plakalara numara veya işaret koyar. Eğer yoksa, kendiniz işaretleyin (örneğin, “1-Üst”, “2-Alt” vb.).

   • Plakaları çıkarırken contalarını kontrol edin. Hasarlı, sertleşmiş veya deforme olmuş contalar genellikle değiştirilmelidir.

   • Plakaların kenarlarını bükmemeye veya deforme etmemeye özen gösterin.

5. Contaların Sökülmesi (Gerekirse):

   • Eğer contalar değiştirilecekse veya plakalar kimyasal temizliğe tabi tutulacaksa, contaları plakalardan ayırın.

   • Contalar “klipsli” (clip-on) veya “yapıştırmalı” (glued) tipte olabilir. Klipsli contalar genellikle kolayca çıkarılabilir. Yapıştırmalı contalar ise dikkatlice sökülmeli ve plaka yüzeyindeki yapıştırıcı kalıntıları temizlenmelidir.

Bu adımlar titizlikle uygulandığında, plakalı eşanjör sökme işlemi güvenli ve başarılı bir şekilde tamamlanacaktır.

Söküm Sırasında Karşılaşılabilecek Sorunlar ve Çözümleri

Deneyimli teknisyenler bile bazen söküm sırasında beklenmedik sorunlarla karşılaşabilir:

• Sıkışmış veya Paslanmış Saplamalar/Somunlar:

  • Çözüm: Penetran yağlayıcı uygulayın ve bir süre bekleyin. Gerekirse, somunu ısıtmak (dikkatli bir şekilde, contalara zarar vermeden) yardımcı olabilir. Aşırı güç uygulamaktan kaçının, bu saplamanın kırılmasına neden olabilir.

• Birbirine Yapışmış Plakalar:

  • Çözüm: Plakalar arasındaki kirlilik veya vakum etkisi nedeniyle yapışabilirler. Nazikçe, plaka ayırma aparatları veya ince, kör uçlu bir levye kullanarak ayırmaya çalışın. Plakaların kenarlarına zarar vermemeye özen gösterin.

• Hareketli Şasi Plakasının Takılması:

  • Çözüm: Taşıyıcı rayın temiz ve hasarsız olduğundan emin olun. Ray üzerinde birikmiş kir veya pas varsa temizleyin. Plakanın dengeli bir şekilde geri çekildiğinden emin olun.

• Conta Kalıntılarının Temizlenmesi (Yapıştırmalı Contalar):

  • Çözüm: Uygun bir çözücü (plaka malzemesiyle uyumlu) ve plastik bir kazıyıcı kullanarak yapıştırıcı kalıntılarını dikkatlice temizleyin. Metal kazıyıcılar plaka yüzeyini çizebilir.

• Beklenmedik Plaka Hasarı:

  • Çözüm: Söküm sırasında daha önce fark edilmemiş çatlak, delik veya ciddi korozyon tespit edilirse, bu plakaların onarılması veya değiştirilmesi gerekecektir. Hasarın nedenini araştırmak da önemlidir.

Unutmayın, sabır ve dikkatli çalışma, bu tür sorunların üstesinden gelmede anahtardır.

Söküm Sonrası Temizlik ve Parça Kontrolü: Yeniden Montaja Hazırlık

Plakalı eşanjör söküldükten sonra, tüm bileşenlerin detaylı bir şekilde incelenmesi ve temizlenmesi gerekir:

• Plaka Kontrolü ve Temizliği:

  • Her bir plakayı korozyon, erozyon, çatlak, delik veya deformasyon açısından dikkatlice inceleyin.

  • Şüpheli alanlar için penetran boya testi gibi tahribatsız muayene yöntemleri kullanılabilir.

  • Plakaları uygun bir yöntemle temizleyin. Bu, mekanik fırçalama, basınçlı suyla yıkama veya kimyasal banyo (plaka ve conta malzemesiyle uyumlu kimyasallar kullanarak) olabilir. Teknik dokümanlara ulaşmak için RSR Enerji’nin ilgili sayfasını inceleyebilirsiniz.

• Conta Kontrolü ve Değişimi:

  • Sökülen contaları sertlik, esneklik kaybı, çatlaklar, yırtıklar ve kalıcı deformasyon açısından kontrol edin.

  • Genellikle, eşanjör söküldüğünde contaların tamamının yenilenmesi önerilir. Bu, gelecekteki sızıntı riskini azaltır ve eşanjörün ömrünü uzatır.

• Şasi ve Saplama Kontrolü:

  • Sabit ve hareketli şasi plakalarını, taşıyıcı ve kılavuz rayları bükülme, çatlak veya korozyon açısından inceleyin.

  • Saplamaları ve somunları diş yorgunluğu, paslanma veya hasar açısından kontrol edin. Hasarlı saplama veya somunlar kesinlikle değiştirilmelidir.

• Nozul ve Bağlantı Noktaları:

  • Eşanjörün giriş ve çıkış nozullarını, iç yüzeylerini kirlilik ve korozyon açısından kontrol edin.

Tüm parçalar temizlenip kontrol edildikten ve gerekli değişimler yapıldıktan sonra, plakalı eşanjör yeniden montaja hazırdır. Unutmayın, doğru söküm ve bakım, eşanjörünüzün verimli ve uzun ömürlü çalışmasının anahtarıdır.

Plakalı eşanjör sökme işlemi, dikkatli planlama, doğru ekipman kullanımı ve güvenlik prosedürlerine sıkı sıkıya bağlı kalmayı gerektiren teknik bir süreçtir. Demontaj öncesi hazırlıktan, adım adım söküm sürecine ve sonrasındaki parça kontrolüne kadar her aşama, eşanjörün uzun ömürlü ve verimli çalışması için kritik öneme sahiptir. Bu rehberde paylaşılan bilgiler, bakım teknisyenleri, mühendisler ve işletme yöneticilerinin plakalı eşanjör demontajını daha bilinçli ve güvenli bir şekilde yönetmelerine yardımcı olacaktır.

Söküm işlemiyle ilgili daha fazla bilgiye, profesyonel desteğe veya yedek parça teminine ihtiyacınız olursa, uzman ekibimizle iletişime geçmekten çekinmeyin.