Plakalı Eşanjör Montajında Dikkat Edilmesi Gereken Kritik Noktalar

Enerji verimliliği ve ısı transferi denildiğinde akla ilk gelen ekipmanlardan biri olan Plakalı Eşanjör, endüstriyel tesislerden ısıtma-soğutma sistemlerine kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Kompakt yapısı, yüksek verimliliği ve esnek kapasite seçenekleri sayesinde tercih sebebi olan bu cihazların performansı, doğru montaj süreçleriyle doğrudan ilişkilidir. Yanlış bir montaj, sadece verimlilik kaybına değil, aynı zamanda sızıntılara, erken arızalara ve hatta sistem duruşlarına yol açabilir. Peki, bir plakalı eşanjör montajı sırasında nelere dikkat etmek gerekir? Bu yazımızda, montaj sürecinin her aşamasını detaylı bir şekilde ele alarak, olası sorunların önüne geçmenize yardımcı olacak kritik bilgileri paylaşacağız.

Montaj Öncesi Hazırlık ve Ortam Kontrolü

Herhangi bir montaj işlemine başlamadan önce, titiz bir ön hazırlık ve ortam kontrolü şarttır. Bu aşama, ileride karşılaşılabilecek pek çok sorunu en baştan engeller.

• Eşanjörün Kontrolü:

  • Plakalı eşanjör elinize ulaştığında, nakliye sırasında herhangi bir hasar alıp almadığını (ezik, çizik, gövde deformasyonu vb.) dikkatlice kontrol edin.

  • Etiket bilgilerini (model, seri numarası, tasarım basıncı ve sıcaklığı) proje veya sipariş detaylarınızla karşılaştırın. Doğru ürünün geldiğinden emin olun.

  • Tüm montaj parçalarının (cıvatalar, somunlar, contalar vb.) eksiksiz ve hasarsız olduğunu teyit edin.

• Montaj Alanının Hazırlanması:

  • Plakalı eşanjör için ayrılan alanın, cihazın boyutlarına ve servis için gerekli boşluklara (özellikle plaka paketinin sökülüp takılabilmesi için eşanjör uzunluğu kadar ek bir alan) sahip olduğundan emin olun.

  • Zeminin düzgün, sağlam ve eşanjörün ağırlığını taşıyabilecek kapasitede olması gerekir. Gerekirse uygun bir kaide veya platform hazırlanmalıdır.

  • Montaj alanı, aşırı titreşimden, kimyasal sıçramalarından ve doğrudan güneş ışığından korunmalıdır. Ortam sıcaklığı, conta malzemesinin ömrünü etkileyebileceğinden, üretici tavsiyelerine uygun olmalıdır.

• Gerekli Ekipman ve Aletler:

  • Montaj için gerekli olan anahtarlar, tork anahtarı, kaldırma ekipmanları (vinç, forklift vb.), su terazisi gibi aletlerin hazır bulunduğundan emin olun.

DİKKAT: Montaj alanında yeterli aydınlatma ve havalandırma sağlanması, hem iş güvenliği hem de montaj kalitesi açısından önemlidir.

Doğru Eşanjör Pozisyonu ve Yönlendirme

Plakalı eşanjör montajında, cihazın doğru pozisyonda ve akış yönlerine uygun olarak yerleştirilmesi, verimlilik ve bakım kolaylığı açısından kritik öneme sahiptir.

• Pozisyonlandırma:

  • Çoğu plakalı eşanjör, genellikle dikey pozisyonda monte edilir. Bu, hava tahliyesini kolaylaştırır ve plaka yüzeylerinin daha homojen ıslanmasını sağlar. Ancak, bazı özel uygulamalar veya üretici talimatları farklı bir pozisyon gerektirebilir. Mutlaka üretici montaj kılavuzunu kontrol edin.

  • Eşanjörün etrafında, özellikle plaka paketinin sökülüp takılacağı tarafta, yeterli servis boşluğu bırakılmalıdır. Bu boşluk, genellikle eşanjörün kendi uzunluğu kadar olmalıdır.

• Akış Yönleri:

  • Plakalı eşanjör üzerinde akışkan giriş ve çıkış yönlerini belirten etiketler veya işaretler bulunur. Bu yönlendirmelere kesinlikle uyulmalıdır. Genellikle en iyi ısı transferi için ters akış (counter-flow) prensibiyle çalışacak şekilde bağlantılar yapılır.

  • Akışkanların yanlış portlara bağlanması, eşanjörün verimini ciddi şekilde düşürecek ve hatta hasara yol açabilecektir.

ÖNEMLİ: Eşanjörü yerine yerleştirirken, bağlantı nozullarının boru tesisatıyla hizalı olmasına özen gösterin. Boru tesisatından kaynaklanan gerilimlerin eşanjöre aktarılmaması gerekir.

Giriş ve Çıkış Hattı Bağlantılarında Dikkat Edilecekler

Boru bağlantıları, plakalı eşanjör sisteminin sızdırmazlığı ve doğru çalışması için en önemli adımlardan biridir.

• Boru Hattı Hizalaması:

  • Eşanjör bağlantı nozulları ile boru hatları arasında mükemmel bir hizalama sağlanmalıdır. Boruları zorlayarak, çektirerek veya esneterek bağlantı yapmaktan kesinlikle kaçının. Bu durum, nozullarda ve eşanjör gövdesinde aşırı gerilime neden olarak sızıntılara veya yapısal hasarlara yol açabilir.

• Esnek Bağlantılar ve Kompansatörler:

  • Özellikle sıcaklık değişimlerinin ve titreşimlerin olduğu sistemlerde, boru tesisatından kaynaklanabilecek termal genleşmeleri ve titreşimleri absorbe etmek için eşanjör giriş ve çıkışlarına esnek bağlantı elemanları (kompansatör veya metal hortum) monte edilmesi şiddetle tavsiye edilir.

• Filtreler ve Kesme Vanaları:

  • Plakalı eşanjör plakaları arasındaki dar akış kanalları, katı partiküllere karşı hassastır. Bu nedenle, eşanjör girişlerine uygun kapasitede filtre veya pislik tutucu monte edilmesi, tıkanmaları ve performans kaybını önler.

  • Bakım ve onarım işlemlerini kolaylaştırmak için eşanjörün giriş ve çıkış hatlarına mutlaka kesme vanaları (izolasyon vanaları) yerleştirilmelidir. Mümkünse, bir by-pass hattı da tesis etmek, eşanjör devre dışıyken sistemin çalışmaya devam etmesini sağlayabilir.

• Ölçüm Cihazları:

  • Sistem performansını izlemek ve arıza teşhisini kolaylaştırmak için giriş ve çıkış hatlarına basınç göstergeleri (manometre) ve sıcaklık göstergeleri (termometre) monte edilmelidir.

Plakalı eşanjör sistemlerinin genel yapısını merak ediyorsanız bu detaylı makaleye göz atabilirsiniz.

Sıkma Cıvatalarının Doğru Tork Değerleri ve Sıkma Prosedürü

Plakalı eşanjör plaka paketinin sızdırmazlığı, sıkma cıvatalarının doğru ve dengeli bir şekilde sıkılmasına bağlıdır. Bu işlem, özel bir dikkat ve prosedür gerektirir.

• “A” Ölçüsü (Plaka Paketi Kalınlığı):

  • Her plakalı eşanjör için üretici tarafından belirtilen bir “A” ölçüsü (plaka paketi sıkma kalınlığı) vardır. Bu ölçü, eşanjörün isim plakasında veya teknik dokümanlarında belirtilir. Cıvatalar, plaka paketi bu “A” ölçüsüne ulaşana kadar sıkılır.

  • “A” ölçüsüne ulaşmak, contaların doğru şekilde sıkıştırılmasını ve sızdırmazlığın sağlanmasını garanti eder.

• Sıkma Prosedürü:

  • Cıvatalar asla tek seferde ve rastgele sıkılmamalıdır. Üreticinin belirttiği sıkma sırasına (genellikle çapraz veya yıldız paterni) uyulmalıdır.

  • Sıkma işlemi kademeli olarak yapılmalıdır. Her bir cıvata azar azar sıkılarak plaka paketi paralel bir şekilde kapatılmalıdır. Ön ve arka baskı plakaları arasındaki mesafenin her noktada eşit olmasına özen gösterilmelidir.

  • Genellikle, cıvatalar önce elle sıkılır, ardından anahtarla birkaç tur döndürülür ve son olarak tork anahtarı ile belirtilen tork değerine veya “A” ölçüsüne ulaşılana kadar kademeli olarak sıkılır.

• Aşırı Sıkmanın ve Gevşek Bırakmanın Riskleri:

  • Aşırı Sıkma: Contaların ezilmesine, deforme olmasına, plakalarda kalıcı hasara (bükülme, çatlama) ve erken yıpranmaya neden olabilir.

  • Gevşek Bırakma: Contaların yeterince sıkışmamasına ve sonuç olarak sızıntılara yol açar.

UYARI: Her plakalı eşanjör modelinin sıkma prosedürü ve “A” ölçüsü farklılık gösterebilir. Mutlaka üreticinin montaj ve bakım kılavuzundaki talimatlara uyun. Eğer emin değilseniz, yetkili servisten destek alın.

Conta ve Plaka Hasar Kontrolü (Montaj Esnasında ve Sonrasında)

Montaj sırasında ve hemen sonrasında contaların ve plakaların durumu dikkatle incelenmelidir.

• Contaların Kontrolü:

  • Montaj öncesinde ve sıkma işlemi sırasında contaların yuvalarına doğru oturduğundan, katlanmadığından, yırtık veya kesik olmadığından emin olun.

  • Eğer eşanjör uzun süre depolandıysa veya eski bir cihaz yeniden monte ediliyorsa, contaların esnekliğini yitirip yitirmediği, sertleşip sertleşmediği kontrol edilmelidir. Gerekirse yeni contalarla değiştirilmelidir.

• Plakaların Kontrolü:

  • Plakaların yüzeylerinde ezik, çizik, bükülme veya korozyon olup olmadığına bakın. Hasarlı plakalar, akış dağılımını bozabilir ve sızıntılara neden olabilir.

  • Plakaların doğru sırada ve yönde dizildiğinden emin olun (genellikle plakalar üzerinde akış yönünü gösteren işaretler veya desenler bulunur).

Doğru conta ve plaka bakımı, plakalı eşanjör ömrünü uzatır ve performansını korur.

Sızdırmazlık ve Basınç Testleri

Montaj tamamlandıktan sonra, sistem devreye alınmadan önce mutlaka sızdırmazlık ve basınç testi yapılmalıdır. Bu testler, olası montaj hatalarını ve sızıntıları erkenden tespit etmeye yarar.

• Test Prosedürü:

  1. Plakalı eşanjör sistemden izole edilir veya test edilecek bölüm vanalarla kapatılır.

  2. Eşanjörün bir tarafı (örneğin, birincil devre) yavaşça su ile doldurulur ve havası tamamen alınır. Diğer taraf (ikincil devre) boş ve atmosfere açık bırakılır.

  3. Basınç, kademeli olarak tasarım basıncının genellikle 1.3 ila 1.5 katına kadar (üretici tavsiyesine göre değişir, mutlaka kontrol edin!) çıkarılır. Basınç artışı yavaş olmalı ve ani şoklardan kaçınılmalıdır.

  4. Belirlenen test basıncında sistem en az 30 dakika bekletilir. Bu süre zarfında basınç düşüşü olup olmadığı ve eşanjörün dış yüzeyinde, özellikle conta kenarlarında ve bağlantı noktalarında sızıntı olup olmadığı gözlemlenir.

  5. İlk devrenin testi başarıyla tamamlandıktan sonra, basınç düşürülür, devre boşaltılır ve aynı işlem diğer devre için tekrarlanır.

• Dikkat Edilmesi Gerekenler:

  • Test sırasında asla tasarım basıncının üzerinde aşırı bir basınca çıkmayın. Bu, plakalara ve contalara zarar verebilir.

  • Test sıvısı olarak genellikle su kullanılır. Kullanılan suyun temiz olması önemlidir.

  • Test sonuçları (test basıncı, süresi, sızıntı durumu) kayıt altına alınmalıdır.

RSR Enerji’nin plakalı eşanjörlerle ilgili teknik içeriklerine buradan ulaşabilirsiniz. Bu kaynak, farklı uygulamalar ve teknik detaylar hakkında ek bilgiler sunabilir.

İlk Devreye Alma ve İşletme Kontrolleri

Basınç testleri başarıyla tamamlandıktan sonra plakalı eşanjör devreye alınmaya hazırdır. İlk devreye alma sırasında da dikkatli olunmalıdır.

• Akışkanlar sisteme yavaş yavaş verilmeli, ani basınç ve sıcaklık şoklarından kaçınılmalıdır.

• Sistem çalışmaya başladıktan sonra, ilk birkaç saat boyunca eşanjör ve bağlantı noktaları sızıntılara karşı tekrar gözlemlenmelidir.

• İşletme basınçları ve sıcaklıkları, tasarım değerleriyle karşılaştırılmalı, anormal bir durum olup olmadığı kontrol edilmelidir.

• Eşanjörde hava birikmesi varsa, uygun şekilde tahliye edilmelidir.

Plakalı eşanjör montajı, dikkat ve uzmanlık gerektiren bir işlemdir. Montaj öncesi hazırlıktan basınç testlerine kadar her adım, eşanjörün performansı ve ömrü üzerinde doğrudan etkilidir. Yanlış uygulamalar, enerji kayıplarına, arızalara ve ek maliyetlere yol açabilir. Bu nedenle, montajın her aşamasında üretici talimatlarına ve mühendislik prensiplerine sıkı sıkıya bağlı kalmak esastır.

Doğru montaj işlemi, plakalı eşanjörünüzün verimli ve uzun ömürlü çalışması için kritik öneme sahiptir. Profesyonel destek almayı ihmal etmeyin.